Effecten van de PAS uitspraak – hoe verder?

De Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State (hierna: de Afdeling) heeft op 27 mei 2019 uitspraak gedaan over het Programma Aanpak Stikstof. Wat zijn de gevolgen van de uitspraak voor onze opdrachtgevers, hun plannen en projecten? Ecogroen volgt de ontwikkelingen op de voet en adviseert over eventuele gevolgen en mogelijke vervolgstappen.

Waarom deze uitspraak?

De Nederlandse natuur staat er relatief slecht voor: slechts 4% van de beschermde habitattypen heeft een gunstige staat van instandhouding – voor de overige 96% is de status ongunstig. Een belangrijke oorzaak hiervan is de grote hoeveelheid stikstof in de bodem: hiervan profiteren slechts enkele algemene soorten, zoals braam, brandnetel en pijpenstrootje. Bijzondere soorten verdwijnen door te veel stikstof.

Belangrijke bronnen van stikstof zijn landbouw, industrie en verkeer. Doel van het PAS was enerzijds economische ontwikkeling (extra stikstofuitstoot) mogelijk maken en anderzijds de natuur beschermen. Binnen het PAS werden natuurherstelmaatregelen getroffen om de effecten van stikstof te verminderen. Het kost echter tijd voordat deze maatregelen effect sorteren. Tegelijkertijd werden al wel vergunningen afgegeven voor extra uitstoot van stikstof. De Afdeling heeft geconcludeerd dat deze systematiek, waarbij uitgegaan wordt van toekomstig herstel van natuur, niet mag.

Effecten op voorgenomen ontwikkelingen

De uitspraak van de Afdeling heeft gevolgen voor álle ontwikkelingen die stikstofdepositie veroorzaken in Natura 2000-gebieden en waarvan de vergunning Wet natuurbescherming of het plan nog niet onherroepelijk is vastgesteld.

Onder het PAS hoefde u geen vergunning aan te vragen als u in de nieuwe situatie minder dan 0,05 mol stikstofdepositie/ha/jaar veroorzaakte in stikstofgevoelige Natura 2000-habitattypen en -leefgebieden. Die drempelwaarde van 0,05 mol vervalt in de nieuwe situatie. Dat betekent dat kleine toenames in stikstofgevoelige natuur niet langer vergunningsvrij zijn.

U moet nu een vergunning aanvragen als een project zorgt voor een toename van stikstofdepositie op Natura 2000-gebieden (>0,00 mol stikstof/ha/jaar) en dit een effect heeft op stikstofgevoelige natuur (anders gezegd: als de achtergronddepositie (de totale stikstofdepositie) hoger is dan de kritische depositiewaarde). Als de achtergronddepositie lager is dan de kritische depositiewaarde, dan hoeft u geen vergunning aan te vragen.

Mogelijke oplossingen

Ons advies is om alle niet vergunde plannen en projecten die een potentieel negatief effect hebben op Natura 2000 (>0,00 mol stikstof/ha/jaar), opnieuw te beoordelen.

Een mogelijke oplossingsrichting lijkt vooralsnog de aanpassing van het plan of project zodat geen of minder stikstofuitstoot plaatsvindt. Dit wordt intern salderen genoemd. Een andere oplossing is het extern salderen, waarbij een ander project de stikstofuitstoot vermindert, zodat er ‘stikstofruimte’ vrijkomt. Hiervoor zijn een reguliere passende beoordeling nodig of zelfs een ADC-toets ter onderbouwing.

De (on)mogelijkheden zijn afhankelijk van het type project, de ligging ten opzichte van Natura 2000 gebieden en de gevoeligheid van de desbetreffende Natura 2000-gebieden voor stikstofdepositie. Ecogroen voert in de zomer van 2019 vele tientallen herbeoordelingen uit en onze kennis en ervaring met de nieuwe situatie ontwikkelt zich snel. Wij volgen actuele ontwikkelingen met ons team van experts op de voet, waardoor wij u deskundig, pragmatisch en bovenal realistisch kunnen adviseren.

Effecten op natuurherstelprojecten in het kader van het PAS

De afgelopen jaren zijn natuurherstelmaatregelen in gang gezet om (de effecten van) stikstofbelasting in natuurgebieden te verminderen. De voorbereiding en uitvoering van deze maatregelen gaan in principe gewoon door. Natuurherstel is de sleutel in het verbeteren van de staat van instandhouding van onze natuur en hierdoor wordt vergunningverlening in de toekomst weer makkelijker mogelijk. De afgelopen jaren hebben wij een grote rol gespeeld in natuurherstelprojecten variërend van planvorming, toetsing van plannen aan wet- en regelgeving, planuitwerking en begeleiding bij de uitvoering. Ook de komende jaren zetten wij onze expertise en ervaring in om de condities in natuurgebieden verder te verbeteren.

Vragen?

Klik hier voor algemene antwoorden op veel gestelde vragen omtrent het PAS en AERIUS.