Klimaatbewust boeren met regelbare drainage
Droogte (en hevige regenval) speelt door klimaatverandering een steeds grotere rol in het takenpakket van waterschappen, zeker op de hoge zandgronden in Oost- en Zuid-Nederland. In het programma Lumbricus zoeken zij, samen met partners, naar praktische maatregelen voor een klimaatrobuust bodem- en watersysteem. Ecogroen werkte in opdracht van het waterschap Vechtstromen aan de aanleg van regelbare drainage voor vier agrariërs.
De buurtschap Stegeren (gemeente Ommen) ligt aan de Overijsselse Vecht. Die Vecht voedt het oppervlaktewatersysteem in het overwegend agrarische gebied. Hierdoor is zelfs in tijden van droogte voldoende oppervlaktewater voorhanden. Maar hoe krijg je het water vervolgens onder de percelen?
Infiltreren en draineren
In een pilot onderzochten we welke winst regelbare drainage voor agrariërs oplevert. Met deze innovatieve maatregel kunnen zij heel gericht water infiltreren. Een agrariër stuurt dan op een hoog waterpeil in de regelput. Dat doet hij vanuit de kavelsloot, al dan niet met hulp van slimme stuwtjes (SAWAX) of pompjes op zonne-energie. Vanuit de regelput stroomt het water via een verzamelleiding naar de drainagebuizen onder het perceel. Daar komt het direct voor de wortels van de gewassen beschikbaar en wordt verdamping aan de oppervlakte voorkomen.
Het systeem werkt ook andersom: in natte tijden of als hij het land wil bewerken kan een agrariër overtollig water afvoeren. Om te draineren laat hij, onder vrij verval of met de pomp, water vanuit de regelput naar de sloot stromen.
-
De drainagebuizen worden in de grond gelegd. Foto: Mathieu Paalhaar -
De drainagebuizen sluiten aan op de hoofbuis. Foto: Mathieu Paalhaar -
Drainagebuizen en de hoofdbuis in de grond. Foto: Mathieu Paalhaar -
De hoofdbuis (verzamelleiding) wordt aangesloten op het vat (regelput). Foto: Mathieu Paalhaar -
De binnenzijde van de regelput. De bocht bepaalt het peil in de drainagebuizen. Foto: Mathieu Paalhaar
Praktische oplossing voor boer
Om te komen tot een betaalbare en praktische oplossing hebben we de maatregel samen met de betrokken agrariërs aan de keukentafel uitgewerkt. Daarbij hebben we intensief samengewerkt met het waterschap, bureau KnowH2O, Alterra en wateronderzoeksinstituut KWR. Samen bepaalden we, op perceelniveau, onder andere de draindiepte en drainafstanden. Wij maakten daarop de praktische vertaling, brachten de kosten in beeld, instrueerden de aannemer en verzorgden de administratie voor het waterschap. De droge zomer van 2018 zorgde voor gunstige terreinomstandigheden, waardoor de drains vlot en volgens plan de grond in konden.
Sturen op maat
Nu kunnen de agrariërs (handmatig) het grondwaterpeil op perceel- en gewasniveau zelf sturen: water inlaten als de gewassen daarom vragen, water uitlaten om eerder en later in het jaar met materieel het land op te gaan. Niet onbelangrijk zijn ook stijgende gewasopbrengsten als gevolg van een optimaler waterpeil. De eerste geluiden zijn positief, tot 2021 worden de resultaten gemonitord.
Meer lezen?
Lees meer op de website van het onderzoeksprogramma Lumbricus.
Verschillende media besteedden aandacht aan Lumbricus:
- Regenwormen in plaats van regen: de oplossing voor steeds drogere seizoenen? (NRC, 07-07-20)
- Landbouw en Water, Agrarische nieuwsbrief 2020, nummer 1 (Waterschap Vechtstromen)
- Zijn wormen tijdens kurkdroge zomers de redders voor de Vechtdalse boeren? (De Stentor, 13-06-20)
- Hoe krijgen we de wormen terug (Trouw, 08-06-20)