Soortmanagementplan Zeist: goed voor de natuur, vlotte doorgang projecten

Nederland staat voor een enorme verduurzamingsopgave en woningcorporaties hebben hierin een groot aandeel. Als je voor elk renovatieplan een uitgebreid ecologisch onderzoek moet uitvoeren (en een ontheffing Wet natuurbescherming moet aanvragen), haalt dat flink de vaart uit het proces. In opdracht van de gemeente Zeist en de woningcorporaties Woongoed Zeist en de Katholieke Woningbouwvereniging, werken we samen met onderzoeksbureau Viridis aan een soortmanagementplan voor vleermuizen, huismus en gierzwaluw. Daarmee kan Zeist voor de hele gemeente één ontheffing aanvragen. Maar bovenal is het een kans om populaties te behouden en versterken.

Renovatiewerkzaamheden en andere bouwprojecten kunnen negatieve effecten hebben op beschermde soorten. Daarom moet een initiatiefnemer altijd eerst ecologisch onderzoek doen en soms een ontheffing van de Wet natuurbescherming aanvragen. Uiteindelijk zal hij functies die verloren gaan moeten compenseren, denk aan verblijfplaatsen en foerageerplekken. Dit is vaak een tijdrovend proces.

Op verschillende plekken in Nederland experimenteren gemeenten met het soortmanagementplan. Hierbij worden beschermde soorten niet voor één project, maar voor een heel gebied in kaart gebracht en versterkt. Met het plan kan (voor een bepaalde tijd) een generieke ontheffing worden aangevraagd. Initiatiefnemers hoeven, mits ze zich houden aan de voorwaarden van dit plan, dan geen aparte ontheffingen voor de onderzochte soorten meer aan te vragen. Dit zal hen veel tijd en onzekerheid besparen. Projecten zijn daardoor beter te plannen en sneller uit te voeren.

Een specifieke methode voor Zeist

Voor dit soortmanagementplan hebben we eerst een specifieke methode ontwikkeld die past bij dit plangebied en de situatie. We richten ons uitsluitend op vleermuizen, gierzwaluw en huismus, de meest aangetroffen beschermde soorten in bebouwing. Het plan geldt alleen voor renovatiewerkzaamheden. In overleg en pas na goedkeuring van de provincie Utrecht zijn we verder aan de slag gegaan.

We voeren het onderzoek uit in de periode dat de beschermde soorten het best kunnen worden waargenomen. Voor dit soortmanagementplan onderzoeken we Zeist in verschillende clusters. Daardoor krijgen we goed in beeld waar populaties zich ophouden, hoe groot ze zijn en welk effect een potentiële ingreep heeft. We hebben allerlei instrumenten tot onze beschikking om het onderzoek zo efficiënt en betrouwbaar mogelijk uit te voeren. Zo zetten we bijvoorbeeld warmtebeeldcamera’s in om het aantal zwermende vleermuizen nauwkeurig te kunnen tellen. We hebben op die manier al meerdere kraamverblijfplaatsen van dwergvleermuizen en laatvliegers gelokaliseerd.

Kansen voor natuur, project profiteert ook

Het onderzoek is bijna afgerond en geeft een beeld van de huidige populaties. Op basis daarvan schrijven we een ecologisch plan bij woningrenovatie. Enerzijds staan er voorwaarden in het plan waaraan de woningcorporaties of gemeente bij een specifieke renovatie moeten voldoen. Die maatregelen compenseren mogelijk verlies van functies ruimschoots.
Daarnaast moeten de drie partijen generieke maatregelen treffen om het leefgebied van genoemde soorten te versterken, zoals de aanleg van extra groengebieden die als foerageergebied kunnen dienen of het creëren van extra nestgelegenheid. Het soortmanagementplan is dus voor de natuur een kans: de maatregelen compenseren niet enkel de schade aan individuen of een kleine groep, maar versterken hele populaties. Hiermee proberen we de lokale biodiversiteit te versterken.

Wij zetten ervaringen graag in om ook u van een soortmanagementplan te voorzien. Dat hoeft niet over woningrenovatie te gaan; ook voor andere werkzaamheden, initiatiefnemers en soorten kunnen we een soortmanagementplan opstellen.