Een gebiedsplan voor invasieve exoten

Veel gemeenten worstelen met het beheer van invasieve exoten. Hoe bestrijdt je ze het beste? Welke kosten komen daarbij kijken? Waar liggen de prioriteiten? Vooral in Gelderland wordt steeds meer gekozen voor een beheerplan (of gebiedsplan). De provincie heeft daarvoor namelijk subsidie beschikbaar gesteld. Ecogroen stelt voor verschillende gemeenten een beheerplan op en/of begeleidt de uitvoering hiervan. Ben je daar ook naar op zoek? Lees hier dan meer. 

Een gebiedsplan is altijd maatwerk, niet alleen omdat de situatie overal anders is maar ook omdat gemeenten hun eigen wensen hebben. Onderdelen zoals communicatie en samenwerking krijgen een plek in elk plan, maar accenten kunnen uiteraard verschillen. Zo stellen we voor de ene gemeente een specifiek protocol op voor nieuwbouwlocaties, en besteden we in de andere meer aandacht aan een gedegen communicatieplan richting grote terreineigenaren. We leveren dus per gemeente maatwerk!

Waarom is zo’n beheerplan zinvol?

Welke accenten je ook kiest, elk gebiedsplan heeft bepaalde vergelijkbare voordelen.

1. Inzicht: Allereerst helpt het om het probleem precies in kaart te brengen. We werken locaties met groeiplaatsen heel overzichtelijk uit op een kaart en onderzoeken welke factoren bestrijding moeilijk maken. Dat geeft een heel betrouwbaar beeld en voorkomt over- of onderschatten van het probleem.
2. Prioriteren: Ook kun je in een gebiedsplan prioriteiten aanbrengen: toewerken naar een exotenvrije gemeente zou namelijk veel te kostbaar zijn.
3. Plannen: Tenslotte zorgt een gebiedsplan altijd voor een duidelijke planning van de maatregelen.

Een gebiedsplan is zodoende grotendeels een communicatiemiddel: alle neuzen staan dezelfde kant op en iedereen weet wat er wanneer moet gebeuren. Het geeft bovendien houvast bij een grillig en onvoorspelbaar vraagstuk, bijvoorbeeld wanneer nieuwe locaties opduiken of nieuwe bestrijdingsmethoden worden ontdekt. We zien zodoende dat ook gemeenten die al behoorlijk op weg zijn met exotenbestrijding, baat hebben bij het opstellen van een gebiedsplan.

Belangrijke lessen: deze tips delen we alvast graag met je!

We hebben inmiddels de nodige ervaring met het opstellen van gebiedsplannen, onder andere in de gemeenten Heerenveen, Lingewaard, Barneveld en Putten, en delen graag onze belangrijkste lessen:

Tip 1: Bezint eer je begint
Bestrijding van exoten kost erg veel geld en budgetten zijn vaak beperkt. Het is belangrijk om aan de voorkant na te denken wat de ambities en mogelijkheden zijn in een periode van vijf tot tien jaar. Misschien is nu al bekend dat een locatie op termijn bebouwd gaat worden, dan is bestrijden misschien overbodig. En een langjarige strategie zoals een wortelbehandeling is pas effectief als je deze vele jaren achter elkaar volhoudt: is dat beheer ook over tien jaar nog steeds haalbaar en betaalbaar?

Tip 2: Kies de juiste prioritering
Gemeenten kiezen er bij exotenbestrijding vaak voor te beginnen met grote, in het oog springende locaties, maar dat is helemaal niet altijd de beste keuze. Grote locaties kun je niet effectief bestrijden zonder er heel veel geld in te steken. Is het risico van verspreiding of overlast op die plekken beperkt, dan kun je voor hetzelfde geld misschien beter tien kleine locaties in de kiem smoren waar die risico’s wel aanwezig zijn.

Niets doen is dus ook een optie. Over het algemeen blijkt het verstandig het geld daar in te zetten waar de kans op duurzaam succes hoog is. Je kiest bijvoorbeeld alleen voor afgraven wanneer weinig complicerende factoren aanwezig zijn (zoals vervuilde grond, kabels en leidingen) en wanneer een langjarig beheer mogelijk is.

Tip 3: Zoek naar bijkomende voordelen
In Heerenveen ontstond na afgraven van duizendknoop een flauwe oever. We hebben geadviseerd geen nieuwe grond op te brengen, omdat hierdoor een natuurvriendelijke oever was ontstaan. Ook ecologisch bermbeheer betrekken we vaak in de plannen. Door na bestrijding een inheems bloem- en kruidenrijk mengsel in te zaaien, ontstaan nieuwe kansen voor natuur. Bovendien onderdrukt het kruidenmengsel een eventuele hergroei van de exoot.

Door aan de voorkant te kijken naar bijkomende voordelen, kun je werk met werk maken en bijvoorbeeld extra natuurwinst realiseren. Die extra natuurwinst kost dan niets extra’s. Deze optie is extra aantrekkelijk voor locaties waar bestrijden kostbaar is.

Tip 4: Ga in gesprek
Veel terreineigenaren kijken niet verder dan hun eigen grens, maar het is zonde als je fanatiek investeert in bestrijding terwijl je buurman een paar honderd meter verder alles laat woekeren. Niet elke terreineigenaar heeft geld om het probleem aan te pakken. Toch helpt het om in gesprek te gaan, bijvoorbeeld om te kijken hoe je risico’s op verspreiding kunt beperken.